Aktualności

album-liderow-pracy-organicznej-ryszard-kowalczyk

Album Liderów Pracy Organicznej - Ryszard Kowalczyk

Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego od chwili zaistnienia na polskiej scenie organizacji obywatelskich, podjęło inicjatywę odnajdywania i nagradzania obywateli, którzy swoimi działaniami, swoją pracą wypełniali zasady i reguły pracy organicznej, tej pracy jakiej upowszechniania podjęło się w swoim statucie Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego, już w nazwie odwołując się do etosu i wzorca legendy Hipolita Cegielskiego. Obywatele, zazwyczaj wybitne osobistości z różnych obszarów naszego życia - naukowcy, samorządowcy, działacze państwowi, przedsiębiorcy, twórcy i wytwórcy, których odnalazła w naszym społeczeństwie Kapituła Honorowego Hipolita otrzymywały Godność Liderów Pracy Organicznej oraz Honorową Nagrodę „Statuetkę Hipolita”. Takich Liderów Pracy Organicznej, wzorców patriotycznej pracy i działalności dla wspólnego dobra Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego w okresie ostatnich 20 lat wskazało społeczeństwu bez mała czterystu. 
 

Każdego roku tych wybitnych osobistości przybywa wraz z kształtowaniem się społeczeństwa obywatelskiego, ponieważ nowe uwarunkowania pozwalają ujawniać się tym wzorcowym obywatelom. Ludziom poprzednio niezauważanym, skromnie wykonującym swoją pracę, lub służąc społeczeństwu w samorządach, w uniwersytetach, czy obszarze gospodarczym.

Misja Towarzystwa im. Hipolita Cegielskiego trwa. W każdym roku Towarzystwo będzie wskazywać nowych Liderów Pracy Organicznej i im poświęcać w naszych portalach internetowych dział pod nazwą „Album Liderów Pracy Organicznej” w którym będziemy prezentować i promować sylwetki tych osobistości.

Dzisiaj w dziale „Album Liderów Pracy Organicznej” przedstawiamy społeczeństwu sylwetkę i dorobek życia prof. dr hab. Ryszarda Kowalczyka, naukowca i społecznika rozwoju samorządności, kultury, upowszechniania historii o regionie, zasłużonego dla ochrony środowiska i rozwijania twórczości artystycznej w regionie.

Prof. dr hab. Ryszard Kowalczyk – już na progu lat 80. zaangażował się szerzej w działalność społeczno-kulturalną. Był inicjatorem i współzałożycielem w 1982 roku Towarzystwa Miłośników Lwówka, którego celem było badanie i upowszechnianie historii regionu oraz ochrona jego dziedzictwa kulturowego i kultywowanie miejscowych tradycji. W ramach aktywnej działalności tego stowarzyszenia od początku prowadził z pasją wśród miejscowej ludności zbiórkę materiałów archiwalnych i pamiątkowych, związanych z dziejami miasta Lwówka i ziemi lwóweckiej. Założył katalog tych zbiorów i przygotował stałą ekspozycję muzealną pod nazwą „Izba Tradycji Ziemi Lwóweckiej” (obecnie znajduje się ona w Gimnazjum im. Powstańców Wlkp. 1918/1919 we Lwówku), którą uroczyście otwarto w 1992 roku. Na uwagę zasługuje również jego zaangażowanie w kultywowanie obchodów tradycyjnej „Nocy Świętojańskiej”, których opracował szczegółowy scenariusz, według którego obchodzone jest we Lwówku to ludowe święto do dnia dzisiejszego. (Na zdjęciu: Laureat Godności Lider Pracy Organicznej 2020 – prof. dr hab. Ryszard Kowalczyk)

Ponadto pełnił funkcję najpierw sekretarza wspomnianego Towarzystwa Miłośników Lwówka, a następnie jego prezesa. Towarzystwo w czasie jego aktywnej pracy społeczno-kulturalnej otrzymało w 1990 roku „I Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki za Szczególne Dokonania w Regionalnych Towarzystwach Kultury w 1989 roku”. Ryszard Kowalczyk widząc potrzebę ściślejszej współpracy z innymi organizacjami pozarządowymi funkcjonującymi w mieście i gminie Lwówek powołał jedną z pierwszych w Polsce na tym poziomie „Radę Organizacji Pozarządowych”. Warto także wspomnieć, iż wiosną 1989 roku na progu przemian ustrojowo-politycznych w Polsce współorganizował Komitet Obywatelski „Solidarność” we Lwówku i współredagował jego „Biuletyn informacyjny”.

W 1989 roku Ryszard Kowalczyk zainicjował obchody jubileuszowe 575-rocznicy powstania Lwówka (1414), w czasie których przygotował specjalny konkurs historyczny dla młodzieży (31 marca 1989) oraz współorganizował okolicznościową konferencję naukową (21 lipca 1989), a także wystawę archiwaliów dotyczących miasta i jego wybitnych osobistości (m.in. Andrzeja Wolana czy prof. Wojciecha Cybulskiego). Był także organizatorem „Wielkiego Jubileuszowego Jarmarku Lwóweckiego” (23 września 1989) – od tego momentu rozpoczęła się we Lwówka systematyczna kontynuacja tej tradycji. Z okazji jubileuszu miasta przygotował specjalne materiały promocyjne oraz wszedł w skład redakcji okolicznościowej jednodniówki, która ukazała się we wrześniu 1989 roku pod nazwą „Zegarynka”. Przez ten czas Ryszard Kowalczyk aktywnie współpracował z Wielkopolskim Towarzystwem Kulturalnym z siedzibą w Poznaniu. Owocem tej współpracy był m.in. reprint cennego dla mieszkańców Lwówka opracowania prof. Stanisława Karwowskiego, wybitnego historyka i regionalisty wielkopolskiego przełomu XIX/XX wieku, pod nazwą „Lwówek i jego dziedzice”, którego pierwsze wydanie ukazało się w Poznaniu w 1914 roku. Ryszard Kowalczyk był także inicjatorem prac naukowych nad pierwszą monografią Lwówka. Przewodniczącym zespołu badawczego został prof. Jacek Sobczak z UAM.

Na początku lat 90. Ryszard Kowalczyk kontynuował z zaangażowaniem działalność polegającą na badaniu i dokumentowaniu dziejów i współczesnych przeobrażeń ziemi lwóweckiej, a także wykazał się aktywnością w dziedzinie prasowo-wydawniczej, zakładając w 1993 roku najpierw kwartalnik pod nazwą „Zeszyty Historyczne Towarzystwa Miłośników Lwówka”, a później dwumiesięcznik „Goniec Lwówecki”, gdzie przedstawiał i popularyzował dorobek społeczno-kulturalny ziemi lwóweckiej i regionu wielkopolskiego. Współpracował także z kwartalnikiem „Przegląd Wielkopolski”, wydawanym od 1987 roku przez Wielkopolskie Towarzystwo Kulturalne w Poznaniu. Obecnie wchodzi w skład jego Rady Programowej. Był także redaktorem miesięcznika samorządowego gminy Lwówek „Zegarynka”.

Ryszard Kowalczyk na progu lat 90. zaangażował się w ruch organizacji pozarządowych. Był współorganizatorem (m.in. wraz z Tomaszem Sadowskim, prezesem Fundacji „Barka”) Sejmiku Organizacji Pozarządowych z siedzibą w Poznaniu, który obejmował zasięgiem siedem ówczesnych województw zachodniej Polski (gorzowskie, kaliskie, konińskie, leszczyńskie, pilskie, poznańskie, zielonogórskie) – pełniąc później funkcję członka zarządu tego nowatorskiego związku stowarzyszeń. W ramach tej działalności przygotował wraz z drem Bogdanem Nawrotem opracowanie pod nazwą „Inicjatywy obywatelskie Wielkopolan”, które ukazało się w 1995 roku nakładem powołanego przez niego rok wcześniej „Ośrodka Informacyjno-Wydawniczego i Szkoleniowego Organizacji Pozarządowych INWOS-NGOs. we Lwówku”, którym także społecznie kierował. Środki na działalność tego ośrodka pozyskano z „Funduszu Współpracy. Program Dialog Społeczny – PHARE DEMOKRACJA”, a jego celem było sprzyjanie i wspomaganie integracji lokalnej i regionalnej organizacji non-profit działających w Wielkopolsce.

Na przełomie lat 80/90. Ryszard Kowalczyk rozwijał w swoim środowisku zainteresowania tradycyjną kulturą muzyczną regionu, współtworząc kilka amatorskich zespołów muzyczno-wokalnych oraz zakładając przy Miejsko-Gminnym Ośrodku Kultury we Lwówku „Kapelę Wojszynioki 1414” (nawiązującą w nazwie do pierwszej lokacji miasta Lwówka, które założono na bazie miasta Wojszyno, powstałego w 1414 roku), w której repertuarze znalazły się także jego utwory muzyczno-wokalne. Później skomponował specjalny utwór muzyczny „To moje miasto”, który poświęcił swojemu miastu Lwówek. Napisał również słowa (nawiązujące do historii i tradycji kulturowej Lwówka) do tej marszowej i patriotycznej melodii, która była uroczyście wykonywana corocznie na zakończenie roku szkolnego przez młodzież miejscowego Gimnazjum im. Powstańców Wielkopolskich 1918/1919. Ponadto jest autorem ponad 200 innych utworów muzycznych na akordeon solo. W nazwie niektórych z nich odzwierciedlone jest także regionalne wielkopolskie dziedzictwo kulturowe (np. w utworach „Halszka z Szamotuł”, „Kórnicki Zamek”, „Nad Wartą”, „Poznański Rynek”, „Wielkopolski koloryt” czy „Zza Winkla”). Warto nadmienić, iż w 2018 roku pod redakcją Krzysztofa Naklickiego (cenionego muzyka, kompozytora, pedagoga i dyrygenta) ukazało się drukiem jego dziewięć tang (ISMN 979-0-801558-32-9). Natomiast w roku 2019 wydano pierwszy zeszyt pod tytułem „Melodie na akordeon”, w którego skład weszło dziesięć oryginalnych utworów muzycznych na akordeon solo jego autorstwa w przystępnym układzie i łagodnym klimacie muzycznym. Są one przeznaczone dla szerokiego grona miłośników akordeonu. Wydawnictwo to (z założenia jako początek serii) ma konsultantów muzycznych i posiada międzynarodowy numer statystyczny publikacji muzycznej (nutowej) ISMN (979-0-801575-00-5). Wydawcą była firma dra Bogumiła Wojcieszaka OPALGRAF z Opalenicy. Ideą przewodnią tego zainicjowanego w 2019 roku cyklu wydawniczego jest promocja kultury muzycznej Wielkopolski. Stąd też za znaczący można uznać również wkład Ryszarda Kowalczyka w ogólną kulturę muzyczną Wielkopolski.

Na początku lat 90. Ryszard Kowalczyk zaangażował się w ochronę zabytków. We współpracy z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Poznaniu podjął wysiłki w celu ochrony zabytkowego charakteru układu architektoniczno-urbanistycznego Lwówka, w tym jego rynku (jednego z największych w Wielkopolsce), czego pokłosiem było specjalistyczne opracowanie-koncepcja jego ochrony i rewitalizacji, przygotowana przez Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Poznaniu. Pozytywnym rezultatem jego zaangażowania w dziedzinie ochrony zabytków była między innymi renowacja wieży kościoła poewangelickiego we Lwówku z 1789 roku oraz przeciwdziałanie zniszczeniu zabytkowego parkanu wokół zabudowań parafii poewangelickiej i jej cmentarza, a także ochrona budynku zabytkowego lwóweckiego spichlerza z 1851 roku, dla którego przygotowana została dokumentacja jego renowacji i zagospodarowania oraz pozyskano środki finansowe z Funduszu „PHARE” na wstępne prace zabezpieczające (w tym na stylizowane drewniane okna). W 1989 roku Ryszard Kowalczyk brał aktywny udział w częściowej renowacji drewnianego Krzyża Powstańców Wielkopolskich 1918/1919 we Lwówku, wystawieniu okolicznościowej tablicy oraz przywróceniu zabytkowego charakteru tego Krzyża-Pomnika, wybudowanego w 1934 roku z inicjatywy miejscowego koła Towarzystwa Powstańców i Wojaków im. ppłk. Kazimierza Zenktellera, którego celem było upamiętnienie zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego 1918/1919. Następnie współorganizował podniosłą uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej odrestaurowanego Krzyża-Pomnika Powstańców Wielkopolskich 1918/1919, która zgromadziła liczne rzesze mieszkańców miasta i gminy Lwówek oraz zaproszonych gości.

Na uznanie zasługują również dokonania Ryszarda Kowalczyka w obszarze kultury ekologicznej. Pod koniec lat 80. nawiązał współpracę z Katedrą Zoologii Akademii Rolniczej w Poznaniu, którą kierował doc. dr hab. Andrzej Bereszyński. Celem tej współpracy była w szczególności ochrona kultury ekosystemu „Rezerwatu przyrody na Jeziorze Zgierzynieckim im. Bolesława Papiego”, który założono w 1974 roku z inicjatywy Andrzeja Bereszyńskiego. Rezerwat ten był największą w ówczesnym woj. poznańskim i trzecią na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej ostoją gęsi-gęgawej (Anser anser). W 1994 roku z okazji 20 rocznicy powstania tego rezerwatu Ryszard Kowalczyk zorganizował uroczystą konferencję, która zgromadziła liczne grono naukowców oraz mieszkańców miasta i gminy Lwówek. Przyczynił się w ten sposób do kształtowania pozytywnej kultury ekologicznej wśród lokalnej społeczności. Przysłużył się również do poszerzenia zasobów kultury miejscowej fauny. W 1993 roku wraz z prof. Andrzejem Bereszyńskim i mgr inż. Tomaszem Ogrodowczykiem brał bowiem udział w reintrodukcji bobra europejskiego (Castor fiber) w rejonie wspomnianego wyżej rezerwatu przyrody, uczestnicząc w jego odłowieniu w rejonie wsi Wiżajny (przy granicy polsko-litewskiej) i transporcie do miejsca zasiedlenia. Te wysiłki Ryszarda Kowalczyka w dziedzinie społeczno-kulturalnej oraz na rzecz ochrony zabytków i podniesienia poziomu kultury ekologicznej społeczności lokalnej zostały docenione również przez mieszkańców miasta i gminy Lwówek, gdyż w 1998 roku został wybrany burmistrzem Lwówka.

Aktywna praca na tych obszarach od początku lat 90. splatała się z wysiłkiem naukowo-badawczym Ryszarda Kowalczyka, który rozpoczął systematyczne badania zawartości i monitoring prasy lokalnej w dawnym województwie poznańskim w ramach studiów doktoranckich na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ich rezultatem była praca doktorska pod tytułem „Prasa lokalna w województwie poznańskim w latach 1989-1992”, napisana pod kierunkiem prof. dra hab. Jacka Sobczaka i obroniona na Wydziale Nauk Społecznych UAM w Poznaniu w 1996 roku. W latach następnych Ryszard Kowalczyk rozwijał swoją działalność naukowo-badawczą oraz dydaktyczną w dziedzinie mediów lokalnych i regionalnych w Polsce, w szczególności w Wielkopolsce. Prowadził badania ankietowe wśród dziennikarzy gazet i czasopism lokalnych, które dotyczyły m.in. treści tych mediów, ich lokalnego i regionalnego charakteru czy ograniczeń wolności prasy. Stworzył własny klucz kategoryzacyjny do badania zawartości i tematyki mediów lokalnych, w tym regionalistycznych, który wykorzystywał i doskonalił w późniejszych badaniach medioznawczych. W 2004 roku Ryszard Kowalczyk uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie nauk o polityce – prasoznawstwa na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Natomiast w 2007 roku powierzono mu stanowisko profesora UAM, gdzie kierował najpierw Pracownią Badań Władzy Lokalnej i Samorządu, a od 2011 roku Zakładem Dziennikarstwa na Wydziale Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM. W 2013 roku Ryszard Kowalczyk uzyskał tytuł naukowy profesora nauk społecznych. Jest on jednym z ważniejszych badaczy transformacji mediów lokalnych w Polsce, w szczególności w Wielkopolsce, spod którego pióra wyszło wiele fundamentalnych dla tej kategorii mediów artykułów, opracowań i monografii, na przykład: „Wczoraj i dziś prasy lokalnej w Polsce” (2002); „Prasa lokalna w systemie komunikowania społecznego (2003); „Media lokalne i społeczeństwo” (2003); „Między polityką a dziennikarstwem” (2004); „Zarys dziejów prasy lokalnej w Wielkopolsce” (2006); „Media lokalne w Polsce”, t. 1-3 (2008); „Rynek współczesnych mediów lokalnych w Wielkopolsce” (2011); „Współczesna prasa lokalna w Wielkopolsce” (2012).

Szczególne miejsce w biografii naukowo-badawczej Ryszarda Kowalczyka po 2010 roku zajęła problematyka regionalizmu społeczno-kulturalnego, a zwłaszcza zagadnienia związane ze statusem społecznym i praktyką czasopiśmiennictwa regionalistycznego. Rezultatem jego badań prowadzonych w latach 2010-2018 jest szereg artykułów i monografii, które są poświęcone zarówno idei regionu i regionalizmu, jak i problematyce czasopiśmiennictwa regionalistycznego w Polsce, głównie jednak w Wielkopolsce. Pokłosiem tych zainteresowań badawczych Ryszarda Kowalczyka są m.in. takie opracowania zwarte, jak: „Zarys czasopiśmiennictwa regionalistycznego w Wielkopolsce po drugiej wojnie światowej” (2013); „Czasopiśmiennictwo regionalistyczne w Polsce. Pojęcie, założenia ideowe, uwarunkowania rozwoju, rodzaje i typy, zadania i funkcje” (2013); „Czasopisma regionalistyczne w Wielkopolsce w latach 1945-2012”, t. 1 (2014), t. 2 (2015); „O mediach lokalnych, regionie i regionalizmie” (2015); „Rozwój czasopism regionalistycznych w Wielkopolsce po 1989 roku” (2016); „Wielkopolskie czasopiśmiennictwo okresu zaboru pruskiego w walce o tożsamość narodową i regionalną” (2018); „Praca organiczna i etos regionalny Wielkopolan” (2018).

Specjalne jednak miejsce w obszarze twórczości Ryszarda Kowalczyka, skupionej na idei regionalizmu społeczno-kulturalnego i czasopiśmiennictwie regionalistycznym w Polsce, szczególnie w Wielkopolsce, zajmuje siedmiotomowe wydawnictwo, które ukazało się w latach 2016-2017 pod wspólnym tytułem „Wielkopolskie Szkice Regionalistyczne”. Pierwszy tom tego opracowania zawiera rozważania nad Wielkopolską jako regionem historyczno-kulturowym. Drugi tom skupiony jest zarówno na regionalizmie wielkopolskim jako idei, jak i jej praktycznych przejawach społeczno-organizacyjnych oraz prekursorach regionalizmu wielkopolskiego. Tom trzeci natomiast stanowi kontynuację rozważań o regionalizmie wielkopolskim, badanym jednak z innej perspektywy, a mianowicie z punktu widzenia jego przejawów społeczno-kulturalnych, politycznych i gospodarczych wraz z ich luminarzami. Na zawartość tomu czwartego składają się refleksje o etosie regionalnym Wielkopolan i towarzyszących jej ideach, a także o znaczeniu prasy w życiu regionu oraz charakterystycznych postawach i zachowaniu jego mieszkańców. Przedmiotem zainteresowania tomu piątego są wielkopolskie tradycje czasopiśmiennictwa regionalistycznego do 1939 roku. Rozwój tej kategorii prasowo-wydawniczej w Wielkopolsce po drugiej wojnie światowej scharakteryzowano w tomie szóstym. Tom siódmy zawiera próbę zdefiniowania pojęcia czasopisma regionalistycznego poprzez wprowadzenie formuły określającej pod nazwą „cecha” – rozważania te oparte są głównie na źródłach i tradycji wielkopolskiego czasopiśmiennictwa regionalistycznego XIX/XX wieku.

Wytrwała, wieloletnia i ciężka praca Ryszarda Kowalczyka na tym obszarze została również doceniona na poziomie ogólnopolskim, gdyż w 2017 roku w XXVIII edycji konkursu o nagrodę i medal Zygmunta Glogera został laureatem II nagrody za działalność na rzecz ochrony i popularyzacji badań nad dziedzictwem regionu wielkopolskiego.




© Copyright 2019 Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego | Polityka prywatności
W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Szczegółowe informacje znajdują się w POLITYCE PRYWATNOŚCI I WYKORZYSTYWANIA PLIKÓW COOKIES. OK, rozumiem